Na pierwszym spotkaniu Zamorskiego Klubu Czytelniczego rozmawialiśmy o powieści pt. „Wysepka” (ang. „Small Island”, tłum. Izabela Matuszewska) autorstwa Andrei Levy, brytyjskiej pisarki pochodzenia jamajskiego.
W 2022 roku miała miejsce premiera nowego wydania książki w Wydawnictwie Albatros.
Andrea Levy (1956–2019)
W czytelniczej świadomości, szczególnie po sukcesie powieści „Wysepka” (2004; pol. wydanie 2007 – tłum. Izabela Matuszewska), Andrea Levy zapisała się jako autorka umiejętnie ukazująca skomplikowane relacje (post)kolonialne Zjednoczonego Królestwa i Indii Zachodnich. Łącząc namysł nad historią społeczną z elementami autobiograficznymi i biegłość narracyjną z wrażliwym humorem, zaludniła swoją prozę szeregiem postaci (nierzadko także wnikliwych narratorów), których perypetie stały się bliskie nie tylko afro-karaibskiej diasporze mieszkającej w powojennej Wielkiej Brytanii.
W swoich dwóch pierwszych książkach, osadzonej w latach sześćdziesiątych XX wieku „Every Light in the House Burnin’” (1994) i rozgrywającej się dekadę później „Never Far from Nowhere” (1996), Levy skupia się na wieloetnicznych dzielnicach północnego Londynu, by w trzeciej, ilustrującej epokę thatcheryzmu „Fruit of the Lemon” (1999), rozszerzyć panoramę, wprowadzając wątki dziejące się na Jamajce i tym samym konfrontując wyobrażenia urodzonych w Europie potomkiń karaibskich imigrantów z wyspiarską rzeczywistością.
W kontraście do męskocentrycznego pokolenia klasycznych już karaibskich prozaików piszących i publikujących w Wielkiej Brytanii od lat 50. XX wieku (autorów takich jak np. Sam Selvon), Levy wprowadziła do literatury postkolonialnej wielowymiarowe i pełnoprawne postacie kobiet, akcentując także kwestie tożsamości klasowej, czy rasy jako konstruktu. I choć każda z jej wydanych w latach 90. powieści spotkała się z pozytywnym odzewem, to dopiero czwarta przyniosła realne międzynarodowe uznanie.
Wnikliwością w konstruowaniu wciągającego świata przedstawionego „Wysepki” Levy zaskarbiła sobie szacunek krytyków (Whitbread Book of the Year, Orange Prize for Fiction, Commonwealth Writers’ Prize) i sympatię czytelników (ponad milion sprzedanych egzemplarzy), oddając jednocześnie literacki hołd „pokoleniu Windrush”, generacji mieszkańców Karaibów, którzy – tak jak ojciec autorki – w 1948 roku przybyli do Anglii właśnie na pokładzie statku Empire Windrush. W 2009 roku telewizja BBC zaadaptowała powieść, produkując mini-serial z udziałem m.in. Naomi Harris, Davida Oyelowo i Benedicta Cumberbatcha, a na wiosnę bieżącego roku londyński National Theatre zaplanował premierę wersji scenicznej.
W twórczości Levy równie istotna (i lekturowo atrakcyjna) jest „The Long Song” (2011), jej piąta powieść i jednocześnie pierwsza nominowana do prestiżowej The Man Booker Prize. Tym razem akcja przenosi nas do dziewiętnastowiecznej Jamajki, gdzie jesteśmy świadkami losów jednostek na tle historycznych wydarzeń okresu zmierzchu niewolnictwa. Wypływające z niej antyrasistowskie, pogłębione, włączające przesłanie (widoczne też w ekranizacji powieści wyemitowanej przez BBC w grudniu 2018 roku), które przyświeca zresztą całej twórczości pisarki (w tym jej esejom, opowiadaniom i wypowiedziom prasowym), jawi się jako szczególnie ważne w czasach podszytych ksenofobią automatyzmów myślowych i ponurej praktyki ponownego zamykania (także brytyjskich) granic.
Autor biogramu: Bartosz Wójcik