Rozmawialiśmy o powieści „Podróż do źródeł czasu” (hiszp. „Los pasos perdidos”, przeł. Kalina Wojciechowska) pochodzącego z Kuby Alejo Carpentiera.
Wznowienie powieści ukazało się w 2018 roku w Państwowym Instytucie Wydawniczym.
Alejo Carpentier (1904–1980) – kubański pisarz, dziennikarz i muzykolog.
Syn Francuza i Rosjanki, urodził się w Lozannie, a dzieciństwo i wczesną młodość spędził na Kubie. W 1927 r. został aresztowany za działalność opozycyjną wobec dyktatury Gerarda Machado. W więzieniu zaczął pisać swoją pierwszą powieść, „¡Écue-Yamba-O” (o wiejskiej społeczności afrokubańskiej; ostatecznie została wydana w 1933 r.). Po zwolnieniu z aresztu uciekł do Paryża i mieszkał tam jedenaście lat. W tym czasie pracował jako korespondent dla kubańskiej prasy oraz jako krytyk muzyczny we francuskim radiu, pisał opowiadania i libretta, komponował, obracał się w środowisku surrealistów.
W 1939 r. powrócił na Kubę i wkrótce zaczął podróżować po kontynencie amerykańskim.
Pobyt w Haiti (1943) i Wenezueli (1945– 1959) wywarły duży wpływ na jego twórczość i stały się inspiracją do powstania powieści: „Królestwo z tego świata” (hiszp. „El reino de este mundo”, 1949; wyd. pol. 1968), „Podróż do źródeł czasu” (hiszp. „Los pasos perdidos”, 1953; wyd. pol. 1963) oraz „Eksplozja w katedrze” (hiszp. „El siglo de las luces”, 1962; wyd. pol. 1966). Te trzy dzieła wznowił, jako tryptyk powieściowy Carpentiera, Państwowy Instytut Wydawniczy w latach 2018–2020.
„Królestwo z tego świata” nawiązuje do wydarzeń z XVIII i XIX na Haiti. Wyspa pojawia się też w monumentalnej „Eksplozji w katedrze”, która traktuje o rewolucji francuskiej z perspektywy Karaibów. „Podróż do źródeł czasu” opowiada o wyprawie przez puszczę, po rzece inspirowanej wenezuelską Orinoko – jest to metaforyczne ujęcie przemierzania dziejów wstecz, aż do początków cywilizacji.
Tematy historyczne i polityczne powracały w późniejszej twórczości Carpentiera, w zbiorze opowiadań „Wojna czasu” (hiszp. „Guerra del tiempo”, 1958; wyd. pol. 1974) i w powieściach: „Szaleństwo i metoda” (hiszp. „El recurso de metodo”, 1974; wyd. pol. 1980), „Święto wiosny” (hiszp. „La consagración de la primavera”, 1978; wyd. pol. 1997) oraz „Harfa i cień” (hiszp. „El arpa y la sombra”, 1979; wyd. pol. 1982).
Po rewolucji kubańskiej Carpentier mieszkał w Hawanie, gdzie aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym. Ostatnie lata życia spędził w Paryżu.
Carpentier jest uważany za prekursora realizmu magicznego w literaturze latynoamerykańskiej. W przedmowie do „Królestwa z tego świata” przedstawił swoją koncepcję „rzeczywistości cudownej” (hiszp. „lo real maravilloso”), odnoszącą się do Ameryki Łacińskiej i Karaibów, którą rozwinął później w swoich esejach.
W 1977 roku został uhonorowany Nagrodą Cervantesa, przyznawaną autorom hiszpańskojęzycznym za całokształt twórczości.